Class 12):📘 chapter 3 : ৰজা, কৃষক আৰু নগৰসমূহ Assamese medium 📚✅

 

📘 অধ্যায় ৩: ৰজা, কৃষক আৰু নগৰসমূহ ):

🔶 সৰু প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (১–৩০)

1. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য বংশৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল?

উত্তৰ: চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্য।

---

2. প্ৰশ্ন: চাণক্যৰ মূল নাম কি আছিল?

উত্তৰ: বিষ্ণুগুপ্ত।

---

3. প্ৰশ্ন: ‘অর্থশাস্ত্ৰ’ গ্ৰন্থটো কোনে লিখিছিল?

উত্তৰ: চাণক্যে।

---

4. প্ৰশ্ন: অশোক কিহৰ বাবে জনাজাত?

উত্তৰ: কলিংগ যুদ্ধ আৰু বৌদ্ধ ধৰ্ম গ্ৰহণৰ বাবে।

---

5. প্ৰশ্ন: কলিংগ যুদ্ধ কেতিয়া হৈছিল?

উত্তৰ: খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬১ চনত।

---

6. প্ৰশ্ন: কলিংগ যুদ্ধৰ পাছত অশোকে কোন ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছিল?

উত্তৰ: বৌদ্ধ ধৰ্ম।

---

7. প্ৰশ্ন: ‘দেৱানামপিয়’ শব্দৰ অৰ্থ কি?

উত্তৰ: দেবতাৰ প্ৰিয়।

---

8. প্ৰশ্ন: ‘পিয়াদশী’ বুলি কাক কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: সম্ৰাট অশোকক।

---

9. প্ৰশ্ন: অশোকৰ শাসনকালত সভাসদক কি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: মহামাত্য।

---

10. প্ৰশ্ন: ‘ধম্ম’ শব্দৰ অৰ্থ কি আছিল অশোকৰ সময়ত?

উত্তৰ: নৈতিক জীৱন আৰু সহানুভূতিপূৰ্ণ আচৰণ।

---

11. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজধানী ক’ত আছিল?

উত্তৰ: পাটলিপুত্ৰত।

---

12. প্ৰশ্ন: মেগাস্থিনিচ কোন আছিল?

উত্তৰ: এজন গ্ৰীক ৰাজদূত আৰু ইতিহাসকাৰ।

---

13. প্ৰশ্ন: মেগাস্থিনিচ কোন ৰজাৰ শাসনকালত ভাৰতলৈ আহিছিল?

উত্তৰ: চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্যৰ।

---

14. প্ৰশ্ন: ‘ইনন্দিকা’ কাক লৈ লিখা হৈছিল?

উত্তৰ: ভাৰতবৰ্ষ আৰু তাৰ ৰাজনীতি, সমাজ, সংস্কৃতি আদিৰ ওপৰত।

---

15. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজবংশৰ শেষ ৰজা কোন আছিল?

উত্তৰ: ব্ৰিহদ্ৰথ মৌৰ্য।

---

16. প্ৰশ্ন: চংগম সাহিত্য ক’ত পোৱা যায়?

উত্তৰ: দক্ষিণ ভাৰতত (তামিল ভাষাত লিখা)।

---

17. প্ৰশ্ন: ৰাজতন্ত্ৰ কাক বোলে?

উত্তৰ: য’ত ৰজাই শাসন কৰে।

---

18. প্ৰশ্ন: গনতন্ত্ৰ কাক বোলে?

উত্তৰ: য’ত জনতাই শাসন কৰে বা জনতাৰ প্ৰতিনিধিয়ে।

---

19. প্ৰশ্ন: নৃপতি শব্দৰ অৰ্থ কি?

উত্তৰ: ৰজা বা ৰাজা।

---

20. প্ৰশ্ন: ভূমিৰ পৰ্যবেক্ষণ কাৰ্যক কি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: ভূমি জরীপ।

---

21. প্ৰশ্ন: কৃষকৰ পৰা কিমান ধৰণৰ কৰ সংগ্ৰহ কৰা হৈছিল?

উত্তৰ: ফচলৰ এক অংশ, নগদ, শ্ৰম আৰু আন উপঢৌকন।

---

22. প্ৰশ্ন: নগৰ সভ্যতা কেনেদৰে গঢ় লৈছিল?

উত্তৰ: বাণিজ্য, কাৰিগৰ, ৰাজনীতি, আৰু ধৰ্মীয় কেন্দ্ৰ হিচাপে।

---

23. প্ৰশ্ন: প্ৰাচীন ভাৰতত দহব্যৱস্থা কাক বোলে?

উত্তৰ: ধাতু, কাপোৰ, পশু আদিৰ বিনিময় ব্যৱস্থা।

---

24. প্ৰশ্ন: নগৰ অঞ্চলৰ ব্যৱসায়ীকক কি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: শ্ৰেষ্ঠী।

---

25. প্ৰশ্ন: সমষ্টিগত উদ্যোগ বা গিল্ডক কি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: ‘নিগম’।

---

26. প্ৰশ্ন: বৌদ্ধ বিহাৰ সমূহ ক’ত স্থাপন কৰা হৈছিল?

উত্তৰ: নগৰৰ কাষত।

---

27. প্ৰশ্ন: বৰ্তমানৰ কোন ঠাইখন প্রাচীন পাটলিপুত্ৰ আছিল?

উত্তৰ: পাটনা।

---

28. প্ৰশ্ন: কাষ্মীৰৰ ইতিহাস কোনে লিখিছিল?

উত্তৰ: কালহানে।

--

29. প্ৰশ্ন: পাটলিপুত্ৰ কোন নদীৰ কাষত অৱস্থিত আছিল?

উত্তৰ: গংগা নদীৰ কাষত।

---

30. প্ৰশ্ন: ‘চাণক্য’ উপাধি পোৱা ব্যক্তি কোন আছিল?

উত্তৰ: বিষ্ণুগুপ্ত বা কৌটিল্য।

1. প্ৰশ্ন: ভাৰতত শ্ৰুতি কি?

উত্তৰ: যিবোৰ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ মুখে মুখে পৰম্পৰাগতভাৱে চলি আহিছে, তেওঁলোকক শ্ৰুতি কোৱা হয়।

2. প্ৰশ্ন: গ্ৰন্থসমূহ কেনেকৈ সংৰক্ষণ কৰা হৈছিল?

উত্তৰ: প্ৰাচীন কালত তালপাত, ভোজপাত আদি উপৰ লিখা হৈছিল আৰু বাকচত সংৰক্ষণ কৰা হৈছিল।

3. প্ৰশ্ন: বৈদিক যুগত ৰাজাৰ দায়িত্ব কি আছিল?

উত্তৰ: ৰজা ৰাজ্য ৰক্ষা, ন্যায় প্ৰদান আৰু যুঁজ পরিচালনাৰ দায়িত্ব পালন কৰিছিল।

4. প্ৰশ্ন: গন বা জন কি?

উত্তৰ: গন বা জন হৈছে এক গোট মানুহ যিয়ে সমাজ গঠন কৰিছিল।

5. প্ৰশ্ন: ৰাজা কেনেকৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল?

উত্তৰ: কিছু খনত ৰজা বংশানুক্ৰমে হৈছিল আৰু কিছু খনত গণৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হৈছিল।

6. প্ৰশ্ন: সভা আৰু সমিতিৰ ভূমিকা কি আছিল?

উত্তৰ: সভা আৰু সমিতিয়ে ৰাজনৈতিক সিদ্ধান্ত লোৱাৰ কাম কৰিছিল।

7. প্ৰশ্ন: জনপদ কি?

উত্তৰ: য’ত মানুহে স্থায়ীভাৱে বাস কৰিছিল সেই অঞ্চলক জনপদ কোৱা হয়।

8. প্ৰশ্ন: মহাজনপদ কাক কোৱা হয়?

উত্তৰ: জনপদবোৰে বিকাশ লাভ কৰি বৃহৎ ৰাজ্যত পৰিণত হ’লে তাক মহাজনপদ কোৱা হয়।

9. প্ৰশ্ন: কত গৰাকী মহাজনপদ আছিল?

উত্তৰ: বৌদ্ধ সাহিত্যানুসাৰে ১৬টা মহাজনপদ আছিল।

10. প্ৰশ্ন: মগধ কিয় শক্তিশালী মহাজনপদ আছিল?

উত্তৰ: সু-উপযুক্ত ভৌগোলিক অৱস্থান, উৰ্বৰ ভূমি আৰু শক্তিশালী সেনাৰ বাবে।

11. প্ৰশ্ন: ৰাজধনীৰ বৈশিষ্ট্য কি আছিল?

উত্তৰ: ৰাজধনীত ৰাজবাৰী, ৰাজকৰ্মচাৰী, সেনা আৰু ৰাজনৈতিক কেন্দ্ৰ আছিল।

12. প্ৰশ্ন: কৌটিল্যৰ পূৰ্ণ নাম কি?

উত্তৰ: কৌটিল্যৰ পূৰ্ণ নাম আছিল বিষ্ণুগুপ্ত চাণক্য।

13. প্ৰশ্ন: অৰ্থশাস্ত্ৰ গ্ৰন্থৰ বিষয়বস্তু কি?

উত্তৰ: ৰাজনীতি, অৰ্থনীতি, গুপ্তচৰ, কৰব্যৱস্থা আদি বিষয় আলোচনা কৰা হৈছে।

14. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য শাসনত গুপ্তচৰৰ ভূমিকা কি আছিল?

উত্তৰ: গুপ্তচৰে শত্রুৰ তথ্য সংগ্ৰহ, অভ্যন্তৰীণ ষড়যন্ত্ৰৰ খবৰ দিছিল।

15. প্ৰশ্ন: অশোক কোন শাসক আছিল?

উত্তৰ: অশোক মগধৰ মৌৰ্য বংশৰ এগৰাকী সম্ৰাট আছিল।

16. প্ৰশ্ন: অশোক বৌদ্ধ ধৰ্ম গ্ৰহণ কিয় কৰিলে?

উত্তৰ: কলিঙ্গ যুদ্ধৰ হিংসা দেখে মনোভাৱ পৰিবৰ্তন হৈ বৌদ্ধ ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছিল।

17. প্ৰশ্ন: ধম্ম কাক কোৱা হয়?

উত্তৰ: অশোকৰ মতে নৈতিকতা, দয়া, সহানুভূতি, সততা আদি ধম্মৰ অংশ।

18. প্ৰশ্ন: তাম্ৰশাসনৰ দ্বাৰা কি বুজা যায়?

উত্তৰ: তাম্ৰশাসন দ্বাৰা ভূমি দান, কৰ ছাড়, ৰাজআদেশ বুজা যায়।

19. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বৰ ৰাজস্ব ব্যৱস্থা কেনে আছিল?

উত্তৰ: কৃষিৰ ওপৰত কৰ, বাণিজ্য কৰ, পশু আদিৰ পৰা আয় কৰা হৈছিল।

20. প্ৰশ্ন: নগৰ সভ্যতাৰ মূল উপাদান কি?

উত্তৰ: জনসংখ্যা, ব্যৱসায়, ৰাজনীতি, প্ৰশাসন আৰু পৰিবহণ ব্যৱস্থা।

21. প্ৰশ্ন: পূৰাতাত্বিক দলিলৰ উদাহৰণ কি?

উত্তৰ: মুদ্ৰা, ভগ্নাৱশেষ, দেউল, কুঁহিপাত আদিকে উদাহৰণ হিচাপে ধৰা যায়।

22. প্ৰশ্ন: জননী গম্ভীৰাই কি?

উত্তৰ: এটি মহিলা মূৰ্তি, যাক উৰ্বৰতা আৰু জননক্ষমতাৰ প্ৰতি প্ৰতিক ৰূপত ধৰা হয়।

23. প্ৰশ্ন: মহাস্থানগড় ক’ত অৱস্থিত?

উত্তৰ: মহাস্থানগড় বৰ্তমান বাংলাদেশত অৱস্থিত।

24. প্ৰশ্ন: নগৰৰ ধ্বংস কেনেকৈ জানিব পাৰি?

উত্তৰ: পুৰাতাত্বিক খননত ধ্বংসৰ চিহ্ন, ভস্ম, ভাঙি যোৱা সামগ্ৰী পোৱা যায়।

25. প্ৰশ্ন: নগৰৰ ওপৰত গ্ৰন্থৰ উদাহৰণ দিয়া।

উত্তৰ: ‘ইনন্দিকা’, ‘অর্থশাস্ত্ৰ’ আদি নগৰৰ বিষয়ে তথ্য দিয়ে।

26. প্ৰশ্ন: নগৰৰ লোকসকলৰ জীৱনধাৰা কেনে আছিল?

উত্তৰ: ব্যৱসায়, কৰ আদায়, শ্ৰমিকৰ জীৱন, ধৰ্মীয় আচাৰ-অনুষ্ঠানত ব্যস্ত আছিল।

27. প্ৰশ্ন: নগৰবাসীয়ে কি ধৰণৰ কৰ দিছিল?

উত্তৰ: ভূকৰ, গৃহকৰ, বিক্ৰয় কৰ আদি।

28. প্ৰশ্ন: শ্ৰেণী সংগঠন কি?

উত্তৰ: একেটা পেচাত যুক্ত লোকৰ গোট, যিয়ে নিজৰ ব্যৱসায় নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল।

29. প্ৰশ্ন: চাণক্যৰ মতে ৰাজাৰ কৰ্তব্য কি?

উত্তৰ: প্ৰজাৰ সুখ-সুৰক্ষা, শৃংখলা, উন্নতি আৰু ন্যায় প্ৰদান।

30. প্ৰশ্ন: হাল-চাষৰ বাবে কি ব্যৱস্থা লোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: শস্য উৎপাদনৰ বাবে কৃষকক গৰু, বিজ, হাল আদিৰ সহায় দিয়া হৈছিল।

---

🔷 ৪ নম্বৰ প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (৩০টা)

---

1. প্ৰশ্ন: গন আৰু জনৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?

উত্তৰ:

গন মানে গোটেই সমাজ বা জনগোষ্ঠী। জন মানে কোনো এটি বিশেষ জনগোষ্ঠী যি স্থায়ীভাৱে এখন অঞ্চলত বাস কৰে। গনত মানুহৰ অধিক সমতা দেখা যায়, জনত নেতৃত্ব বেছি গুৰত্বপূৰ্ণ।

---

2. প্ৰশ্ন: জনপদ আৰু মহাজনপদৰ মাজত পাৰ্থক্য লিখা।

উত্তৰ:

জনপদ হৈছে এটা সৰু স্থায়ী বসতি, আৰু মহাজনপদ হৈছে এটা ডাঙৰ ৰাজনৈতিক সংস্থা। মহাজনপদত সেনা, ৰাজস্ব আৰু ৰাজনীতিৰ বিস্তৃত ব্যৱস্থা থাকে।

---

3. প্ৰশ্ন: সভা আৰু সমিতিৰ ভূমিকা লিখা।

উত্তৰ:

সভা আৰু সমিতিয়ে ৰাজনৈতিক, সামৰিক আৰু ধৰ্মীয় সিদ্ধান্ত ল’বলৈ ৰজাক সহায় কৰিছিল। সভাই বৃদ্ধসকলৰ মত দিছিল, সমিতিয়ে ৰজাৰ কামকাজ নিৰীক্ষণ কৰিছিল।

---

4. প্ৰশ্ন: মগধ শক্তিশালী মহাজনপদ কিয় আছিল?

উত্তৰ:

মগধৰ উৰ্বৰ ভূমি, লোহা আৰু হাতীৰ সহজলভ্যতা, শাসকৰ শক্তি আৰু ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভংগি ইত্যাদিয়ে মগধক শক্তিশালী মহাজনপদৰূপে গঢ়ি তোলে।

---

5. প্ৰশ্ন: কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰৰ ৪টা বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

6. ৰাজনীতিৰ পৰিস্কৃত ব্যাখ্যা।

7. ৰাজস্ব ব্যৱস্থা আৰু কৰ সংগ্ৰহৰ পদ্ধতি।

8. গুপ্তচৰ ব্যৱস্থা।

9. সেনা সংগঠন আৰু নীতি।

---

6. প্ৰশ্ন: অশোকৰ ধৰ্ম (ধম্ম)ৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

7. অহিংসা আৰু দয়া।

8. প্ৰজাৰ প্রতি সমতা।

9. সকলো ধৰ্মৰ প্রতি সহিষ্ণুতা।

10. সামাজিক দায়িত্ব আৰু নৈতিকতা।

---

7. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বত গুপ্তচৰ ব্যৱস্থা কেনে আছিল?

উত্তৰ:

গুপ্তচৰে ৰাজ্যৰ ভিতৰ-বাহিৰৰ তথ্য সংগ্ৰহ কৰিছিল। তেওঁলোকে বাণিজ্য, শাসক, সৈন্য, প্ৰজাৰ ওপৰত নজৰ ৰাখিছিল।

---

8. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বৰ ৰাজস্ব ব্যৱস্থা লিখা।

উত্তৰ:

কৰ কৃষিৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল। মালবাহী বস্তুকৰ, পশুকৰ, হাট-বজাৰৰ পৰা আদায় হোৱা কৰ মূখ্য আছিল।

---

9. প্ৰশ্ন: ধম্ম মহামাত্ৰ কাক কোৱা হয়?

উত্তৰ:

ধম্ম মহামাত্ৰ আছিল অশোকৰ বিশেষ বিষয়া যিয়ে ধম্ম প্ৰচাৰ, নৈতিকতা প্ৰচাৰ আৰু ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা ৰক্ষা কৰিছিল।

---

10. প্ৰশ্ন: মহাস্থানগড়ৰ গুৰুত্ব লিখা।

উত্তৰ:

মহাস্থানগড় আছিল প্ৰাচীন নগৰ। ইয়াৰ ধ্বংসাৱশেষৰ পৰা সভ্যতা, শিল্প, ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু ৰাজনীতিৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়।

---

11. প্ৰশ্ন: নগৰসভ্যতাৰ উপাদানসমূহ লিখা।

উত্তৰ:

12. জনসংখ্যা।

13. ব্যৱসায়।

14. প্ৰশাসন।

15. ধাৰ্মিক আৰু সাংস্কৃতিক কাঠামো।

---

12. প্ৰশ্ন: নগৰৰ ধ্বংসৰ কাৰণ লিখা।

উত্তৰ:

13. প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ।

14. আক্রমণ।

15. ৰাজনৈতিক পতন।

16. জলবায়ু পৰিবৰ্তন।

---

13. প্ৰশ্ন: নগৰৰ বিষয়ে ‘ইনন্দিকা’ত কি পোৱা যায়?

উত্তৰ:

ইনন্দিকাত পাটলিপুত্ৰ নগৰৰ বিৱৰণ, ৰাজবাহীনি, প্ৰশাসন, বস্ত্ৰ, আহাৰ, ৰাস্তা আৰু নগৰৰ সৌন্দৰ্যৰ বৰ্ণনা পোৱা যায়।

---

14. প্ৰশ্ন: নগৰবাসীৰ জীৱিকা কি আছিল?

উত্তৰ:

সিহঁতৰ জীৱিকা আছিল - হস্তশিল্প, বাণিজ্য, কৰ আদায়, ৰাজচাকৰি আৰু ধৰ্মীয় আচাৰ পালন।

---

15. প্ৰশ্ন: ৰাজকৰ্মচাৰীৰ দায়িত্ব লিখা।

উত্তৰ:

তেওঁলোকে কৰ সংগ্ৰহ, আইন-শৃংখলা ৰক্ষা, ৰাজসভাৰ কাম, ৰাজসম্পত্তিৰ ৰক্ষা আদি কাম কৰিছিল।

---

16. প্ৰশ্ন: তাম্ৰশাসনৰ পৰা পোৱা তথ্য কি?

উত্তৰ:

17. ভূমি দান।

18. ৰাজৰ আদেশ।

19. কৰ ছাৰ।

20. ৰাজ-প্ৰজাৰ সম্পৰ্ক।

---

17. প্ৰশ্ন: পুৰাতাত্বিক উৎসৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

18. ধ্বংসাৱশেষ।

19. মুদ্ৰা।

20. মূৰ্তি।

21. উপকৰণ, অস্ত্ৰ, অলংকাৰ।

---

18. প্ৰশ্ন: অশোকৰ শিলালিপিত পোৱা ধম্মৰ বৰ্ণনা লিখা।

উত্তৰ:

তাত সহানুভূতি, দয়া, সততা, অহিংসা, প্ৰজাৰ প্ৰতি দায়িত্ব আদিৰ কথা উল্লেখ আছে।

---

19. প্ৰশ্ন: নগৰৰ লোকসকলে কি ধৰণৰ কৰ দিছিল?

উত্তৰ:

ভূকৰ, গৃহকৰ, বিক্ৰয় কৰ, পশুকৰ, পথকৰ আদায় কৰা হৈছিল।

---

20. প্ৰশ্ন: নগৰত পোৱা শিল্পৰ উদাহৰণ দিয়া।

উত্তৰ:

মাটিৰ তৈয়াৰ বস্তু, ধাতুৰ সামগ্ৰী, সোনা-চানিৰ গহনা, কাপোৰ বুনা আৰু সুৰাৰ উৎপাদন।

---

21. প্ৰশ্ন: নগৰৰ শ্ৰেণী সংগঠন কেনে আছিল?

উত্তৰ:

হস্তশিল্পী, ব্যৱসায়ী, কামাৰ, মৃৎশিল্পী আদিৰ লগত সংযুক্ত আছিল। তেওঁলোকে নিজৰ নীতি আৰু নিয়ম অনুসৰি চলিছিল।

---

22. প্ৰশ্ন: নগৰত ধৰ্মীয় কাঠামোৰ ভূমিকা কি আছিল?

উত্তৰ:

23. মঠ আৰু বিহাৰ স্থাপন।

24. ধৰ্মীয় উৎসৱ।

25. জনসাধাৰণক ধৰ্মীয় শিক্ষা দিয়া।

---

23. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য যুগৰ সেনাৰ গঠন কেনে আছিল?

উত্তৰ:

সেনা আছিল - পদাতিক, অশ্বাৰোহী, ৰথ, হাতী বাহিনী। প্ৰশিক্ষিত আৰু সুসংগঠিত আছিল।

---

24. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য যুগৰ বাণিজ্যৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

অভ্যন্তৰীণ আৰু বৈদেশিক বাণিজ্য আছিল। ৰেশম, সোনা-চানিৰ গহনা, মসলা, কাপোৰ বিক্ৰী হৈছিল।

---

25. প্ৰশ্ন: চাণক্যৰ মতে ৰাজাৰ দায়িত্ব কি?

উত্তৰ:

প্ৰজা ৰক্ষা, ন্যায় প্ৰদান, ৰাজস্ব সংগ্ৰহ, সামৰিক শক্তি ৰক্ষা আৰু উন্নতিৰ দিশত ৰাজ্য চলোৱা।

---

26. প্ৰশ্ন: প্ৰজাৰ ওপৰত ৰজাৰ দায়িত্ব লিখা।

উত্তৰ:

27. শান্তি-শৃংখলা।

28. ন্যায়।

29. ধম্ম প্ৰতিষ্ঠা।

30. ৰাজহ সহানুভূতিক সহিত আদায় কৰা।

---

27. প্ৰশ্ন: মহিলাৰ অৱস্থান কি আছিল?

উত্তৰ:

মহিলা সমাজত গৃহস্থালি, ধৰ্মীয় কামত জড়িত আছিল। কিছুমান ধৰ্মীয় লেখত মহিলা শিক্ষাৰ উল্লেখ পোৱা যায়।

---

28. প্ৰশ্ন: কৃষকৰ সমস্যা লিখা।

উত্তৰ:

29. অধিক কৰ।

30. খৰখোজা নীতি।

31. খৰাবি।

32. ৰাজাৰ কঠোৰ নিয়ম।

---

29. প্ৰশ্ন: শাসনত ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা কিয় প্ৰয়োজন?

উত্তৰ:

বিভিন্ন ধৰ্মৰ লোক মিলি শান্তিপূৰ্ণভাৱে বাস কৰিব পাৰে। সমাজত সম্প্ৰীতি আৰু ঐক্য থাকে।

---

30. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বত ধাৰ্মিক বুজাবুজিৰ প্ৰভাৱ লিখা।

উত্তৰ:

31. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিকাশ।

32. অশোকৰ ধম্ম।

33. ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা।

34. মঠ, বিহাৰৰ বিকাশ।

---

🔷 ৪ নম্বৰ প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (৩০টা)

---

1. প্ৰশ্ন: গন আৰু জনৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?

উত্তৰ:

গন মানে গোটেই সমাজ বা জনগোষ্ঠী। জন মানে কোনো এটি বিশেষ জনগোষ্ঠী যি স্থায়ীভাৱে এখন অঞ্চলত বাস কৰে। গনত মানুহৰ অধিক সমতা দেখা যায়, জনত নেতৃত্ব বেছি গুৰত্বপূৰ্ণ।

---

2. প্ৰশ্ন: জনপদ আৰু মহাজনপদৰ মাজত পাৰ্থক্য লিখা।

উত্তৰ:

জনপদ হৈছে এটা সৰু স্থায়ী বসতি, আৰু মহাজনপদ হৈছে এটা ডাঙৰ ৰাজনৈতিক সংস্থা। মহাজনপদত সেনা, ৰাজস্ব আৰু ৰাজনীতিৰ বিস্তৃত ব্যৱস্থা থাকে।

---

3. প্ৰশ্ন: সভা আৰু সমিতিৰ ভূমিকা লিখা।

উত্তৰ:

সভা আৰু সমিতিয়ে ৰাজনৈতিক, সামৰিক আৰু ধৰ্মীয় সিদ্ধান্ত ল’বলৈ ৰজাক সহায় কৰিছিল। সভাই বৃদ্ধসকলৰ মত দিছিল, সমিতিয়ে ৰজাৰ কামকাজ নিৰীক্ষণ কৰিছিল।

---

4. প্ৰশ্ন: মগধ শক্তিশালী মহাজনপদ কিয় আছিল?

উত্তৰ:

মগধৰ উৰ্বৰ ভূমি, লোহা আৰু হাতীৰ সহজলভ্যতা, শাসকৰ শক্তি আৰু ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভংগি ইত্যাদিয়ে মগধক শক্তিশালী মহাজনপদৰূপে গঢ়ি তোলে।

---

5. প্ৰশ্ন: কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰৰ ৪টা বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

6. ৰাজনীতিৰ পৰিস্কৃত ব্যাখ্যা।

7. ৰাজস্ব ব্যৱস্থা আৰু কৰ সংগ্ৰহৰ পদ্ধতি।

8. গুপ্তচৰ ব্যৱস্থা।

9. সেনা সংগঠন আৰু নীতি।

---

6. প্ৰশ্ন: অশোকৰ ধৰ্ম (ধম্ম)ৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

7. অহিংসা আৰু দয়া।

8. প্ৰজাৰ প্রতি সমতা।

9. সকলো ধৰ্মৰ প্রতি সহিষ্ণুতা।

10. সামাজিক দায়িত্ব আৰু নৈতিকতা।

---

7. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বত গুপ্তচৰ ব্যৱস্থা কেনে আছিল?

উত্তৰ:

গুপ্তচৰে ৰাজ্যৰ ভিতৰ-বাহিৰৰ তথ্য সংগ্ৰহ কৰিছিল। তেওঁলোকে বাণিজ্য, শাসক, সৈন্য, প্ৰজাৰ ওপৰত নজৰ ৰাখিছিল।

---

8. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বৰ ৰাজস্ব ব্যৱস্থা লিখা।

উত্তৰ:

কৰ কৃষিৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল। মালবাহী বস্তুকৰ, পশুকৰ, হাট-বজাৰৰ পৰা আদায় হোৱা কৰ মূখ্য আছিল।

---

9. প্ৰশ্ন: ধম্ম মহামাত্ৰ কাক কোৱা হয়?

উত্তৰ:

ধম্ম মহামাত্ৰ আছিল অশোকৰ বিশেষ বিষয়া যিয়ে ধম্ম প্ৰচাৰ, নৈতিকতা প্ৰচাৰ আৰু ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা ৰক্ষা কৰিছিল।

---

10. প্ৰশ্ন: মহাস্থানগড়ৰ গুৰুত্ব লিখা।

উত্তৰ:

মহাস্থানগড় আছিল প্ৰাচীন নগৰ। ইয়াৰ ধ্বংসাৱশেষৰ পৰা সভ্যতা, শিল্প, ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু ৰাজনীতিৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়।

---

11. প্ৰশ্ন: নগৰসভ্যতাৰ উপাদানসমূহ লিখা।

উত্তৰ:

12. জনসংখ্যা।

13. ব্যৱসায়।

14. প্ৰশাসন।

15. ধাৰ্মিক আৰু সাংস্কৃতিক কাঠামো।

---

12. প্ৰশ্ন: নগৰৰ ধ্বংসৰ কাৰণ লিখা।

উত্তৰ:

13. প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ।

14. আক্রমণ।

15. ৰাজনৈতিক পতন।

16. জলবায়ু পৰিবৰ্তন।

---

13. প্ৰশ্ন: নগৰৰ বিষয়ে ‘ইনন্দিকা’ত কি পোৱা যায়?

উত্তৰ:

ইনন্দিকাত পাটলিপুত্ৰ নগৰৰ বিৱৰণ, ৰাজবাহীনি, প্ৰশাসন, বস্ত্ৰ, আহাৰ, ৰাস্তা আৰু নগৰৰ সৌন্দৰ্যৰ বৰ্ণনা পোৱা যায়।

---

14. প্ৰশ্ন: নগৰবাসীৰ জীৱিকা কি আছিল?

উত্তৰ:

সিহঁতৰ জীৱিকা আছিল - হস্তশিল্প, বাণিজ্য, কৰ আদায়, ৰাজচাকৰি আৰু ধৰ্মীয় আচাৰ পালন।

---

15. প্ৰশ্ন: ৰাজকৰ্মচাৰীৰ দায়িত্ব লিখা।

উত্তৰ:

তেওঁলোকে কৰ সংগ্ৰহ, আইন-শৃংখলা ৰক্ষা, ৰাজসভাৰ কাম, ৰাজসম্পত্তিৰ ৰক্ষা আদি কাম কৰিছিল।

---

16. প্ৰশ্ন: তাম্ৰশাসনৰ পৰা পোৱা তথ্য কি?

উত্তৰ:

17. ভূমি দান।

18. ৰাজৰ আদেশ।

19. কৰ ছাৰ।

20. ৰাজ-প্ৰজাৰ সম্পৰ্ক।

---

17. প্ৰশ্ন: পুৰাতাত্বিক উৎসৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

18. ধ্বংসাৱশেষ।

19. মুদ্ৰা।

20. মূৰ্তি।

21. উপকৰণ, অস্ত্ৰ, অলংকাৰ।

---

18. প্ৰশ্ন: অশোকৰ শিলালিপিত পোৱা ধম্মৰ বৰ্ণনা লিখা।

উত্তৰ:

তাত সহানুভূতি, দয়া, সততা, অহিংসা, প্ৰজাৰ প্ৰতি দায়িত্ব আদিৰ কথা উল্লেখ আছে।

---

19. প্ৰশ্ন: নগৰৰ লোকসকলে কি ধৰণৰ কৰ দিছিল?

উত্তৰ:

ভূকৰ, গৃহকৰ, বিক্ৰয় কৰ, পশুকৰ, পথকৰ আদায় কৰা হৈছিল।

---

20. প্ৰশ্ন: নগৰত পোৱা শিল্পৰ উদাহৰণ দিয়া।

উত্তৰ:

মাটিৰ তৈয়াৰ বস্তু, ধাতুৰ সামগ্ৰী, সোনা-চানিৰ গহনা, কাপোৰ বুনা আৰু সুৰাৰ উৎপাদন।

---

21. প্ৰশ্ন: নগৰৰ শ্ৰেণী সংগঠন কেনে আছিল?

উত্তৰ:

হস্তশিল্পী, ব্যৱসায়ী, কামাৰ, মৃৎশিল্পী আদিৰ লগত সংযুক্ত আছিল। তেওঁলোকে নিজৰ নীতি আৰু নিয়ম অনুসৰি চলিছিল।

---

22. প্ৰশ্ন: নগৰত ধৰ্মীয় কাঠামোৰ ভূমিকা কি আছিল?

উত্তৰ:

23. মঠ আৰু বিহাৰ স্থাপন।

24. ধৰ্মীয় উৎসৱ।

25. জনসাধাৰণক ধৰ্মীয় শিক্ষা দিয়া।

---

23. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য যুগৰ সেনাৰ গঠন কেনে আছিল?

উত্তৰ:

সেনা আছিল - পদাতিক, অশ্বাৰোহী, ৰথ, হাতী বাহিনী। প্ৰশিক্ষিত আৰু সুসংগঠিত আছিল।

---

24. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য যুগৰ বাণিজ্যৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

উত্তৰ:

অভ্যন্তৰীণ আৰু বৈদেশিক বাণিজ্য আছিল। ৰেশম, সোনা-চানিৰ গহনা, মসলা, কাপোৰ বিক্ৰী হৈছিল।

---

25. প্ৰশ্ন: চাণক্যৰ মতে ৰাজাৰ দায়িত্ব কি?

উত্তৰ:

প্ৰজা ৰক্ষা, ন্যায় প্ৰদান, ৰাজস্ব সংগ্ৰহ, সামৰিক শক্তি ৰক্ষা আৰু উন্নতিৰ দিশত ৰাজ্য চলোৱা।

---

26. প্ৰশ্ন: প্ৰজাৰ ওপৰত ৰজাৰ দায়িত্ব লিখা।

উত্তৰ:

27. শান্তি-শৃংখলা।

28. ন্যায়।

29. ধম্ম প্ৰতিষ্ঠা।

30. ৰাজহ সহানুভূতিক সহিত আদায় কৰা।

---

27. প্ৰশ্ন: মহিলাৰ অৱস্থান কি আছিল?

উত্তৰ:

মহিলা সমাজত গৃহস্থালি, ধৰ্মীয় কামত জড়িত আছিল। কিছুমান ধৰ্মীয় লেখত মহিলা শিক্ষাৰ উল্লেখ পোৱা যায়।

---

28. প্ৰশ্ন: কৃষকৰ সমস্যা লিখা।

উত্তৰ:

29. অধিক কৰ।

30. খৰখোজা নীতি।

31. খৰাবি।

32. ৰাজাৰ কঠোৰ নিয়ম।

---

29. প্ৰশ্ন: শাসনত ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা কিয় প্ৰয়োজন?

উত্তৰ:

বিভিন্ন ধৰ্মৰ লোক মিলি শান্তিপূৰ্ণভাৱে বাস কৰিব পাৰে। সমাজত সম্প্ৰীতি আৰু ঐক্য থাকে।

---

30. প্ৰশ্ন: মৌৰ্য ৰাজত্বত ধাৰ্মিক বুজাবুজিৰ প্ৰভাৱ লিখা।

উত্তৰ:

31. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিকাশ।

32. অশোকৰ ধম্ম।

33. ধৰ্মীয় সহিষ্ণুতা।

34. মঠ, বিহাৰৰ বিকাশ।

---