Class 12):📘chapter 4):দার্শনিক প্ৰতিজ্ঞা আৰু স্থাপত্য Assamese medium 📚✅

📘 অধ্যায় ৪: দার্শনিক প্ৰতিজ্ঞা আৰু স্থাপত্য  ):

🔹 ১ নম্বৰ প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (৩০টা)

---

1. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদ কোন ভাষাত লিখা হৈছিল?

উত্তৰ: সংস্কৃত ভাষাত।

2. প্ৰশ্ন: বেদ কিমান খন?

উত্তৰ: চাৰি খন।

3. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদৰ আটাইতকৈ পুৰণি অংশ ক’ত পোৱা যায়?

উত্তৰ: দশম মণ্ডলত।

4. প্ৰশ্ন: বেদৰ আটাইতকৈ পুৰণি গ্ৰন্থ কোনটো?

উত্তৰ: ঋগ্বেদ।

5. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত কিমানটা মণ্ডল আছে?

উত্তৰ: ১০টা।

6. প্ৰশ্ন: ব্ৰাহ্মণ গ্ৰন্থ কি ধৰণৰ?

উত্তৰ: ধৰ্মীয় আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ ব্যাখ্যা মূলক গ্ৰন্থ।

7. প্ৰশ্ন: উপনিষদত কি আলোচনা কৰা হৈছে?

উত্তৰ: আত্মা, ব্রহ্ম আৰু জ্ঞান সম্পৰ্কে।

8. প্ৰশ্ন: সমাজৰ কিমান শ্ৰেণী আছিল ঋগ্বেদিক যুগত?

উত্তৰ: চাৰি শ্ৰেণী।

9. প্ৰশ্ন: বেদত শ্ৰেণী ব্যৱস্থাৰ উল্লেখ ক’ত পোৱা যায়?

উত্তৰ: ঋগ্বেদৰ দশম মণ্ডলত।

10. প্ৰশ্ন: চাৰি বৰ্ণ কি কি?

উত্তৰ: ব্ৰাহ্মণ, ক্ষত্ৰিয়, বৈশ্য, শূদ্ৰ।

11. প্ৰশ্ন: প্ৰাকাৰিতিক বলিদানক কি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: যজ্ঞ।

12. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদ কোন যুগৰ গ্ৰন্থ?

উত্তৰ: বৈদিক যুগৰ।

13. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত শূদ্ৰ বৰ্ণক কেনেদৰে উল্লেখ কৰা হৈছে?

উত্তৰ: সকলোতকৈ নিম্ন শ্ৰেণী হিচাপে।

14. প্ৰশ্ন: বেদ কোনে সৃষ্টি কৰিছিল বুলি কোৱা হয়?

উত্তৰ: ঋষিসকলে।

15. প্ৰশ্ন: বৈদিক ধৰ্মত সৰ্বাধিক পূজিত দেৱতা কোন?

উত্তৰ: ইন্দ্ৰ।

16. প্ৰশ্ন: আগ্নি দেৱতাক কিহৰ দেৱতা বুলি কোৱা হয়?

উত্তৰ: অগ্নিৰ দেৱতা।

17. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত মূলত কি কি পোৱা যায়?

উত্তৰ: স্তোত্র আৰু ধৰ্মীয় মন্ত্র।

18. প্ৰশ্ন: বৈদিক যুগৰ সমাজ কোন ধৰণৰ আছিল?

উত্তৰ: পিতৃতান্ত্ৰিক সমাজ।

19. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদৰ যুগত কাক ‘জন’ বোলা হৈছিল?

উত্তৰ: মানুহৰ গোট।

20. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত কোন দেৱতাক যুদ্ধৰ দেৱতা বুলি কোৱা হৈছিল?

উত্তৰ: ইন্দ্ৰ।

21. প্ৰশ্ন: বৈদিক যুগৰ লোকসকলে মূলত কিহত নিৰ্ভৰশীল আছিল?

উত্তৰ: কৃৃষি আৰু গোহালিৰ ওপৰত।

22. প্ৰশ্ন: বৈদিক যুগত বিবাহ কিহৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল?

উত্তৰ: গান্ধৰ্ব বিবাহ আৰু পাণিগ্ৰহণ।

23. প্ৰশ্ন: যজ্ঞ কোন উদ্দেশ্যে কৰা হৈছিল?

উত্তৰ: দেৱতা সন্তুষ্ট কৰাৰ বাবে।

24. প্ৰশ্ন: বেদ কাক কোৱা হয়?

উত্তৰ: পবিত্ৰ জ্ঞানৰ সংহিতা।

25. প্ৰশ্ন: ‘বৰ্ণ’ শব্দৰ অৰ্থ কি?

উত্তৰ: শ্ৰেণী বা স্তৰ।

26. প্ৰশ্ন: ‘উপনিষদ’ শব্দৰ অৰ্থ কি?

উত্তৰ: গোপন জ্ঞান বা আত্মাৰ জ্ঞান।

27. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত গোৱে কি প্ৰতিনিধিত্ব কৰে?

উত্তৰ: সম্পদ আৰু প্ৰতিপত্তি।

28. প্ৰশ্ন: ঋগ্বেদত কিমানখন সূক্ত আছে?

উত্তৰ: প্ৰায় ১০২৮ খন।

29. প্ৰশ্ন: শূদ্ৰৰ কাৰ্য কি আছিল?

উত্তৰ: অন্য বৰ্ণক সেৱা প্ৰদান কৰা।

30. প্ৰশ্ন: ব্ৰাহ্মণৰ মূল দায়িত্ব কি আছিল?

উত্তৰ: ধৰ্মীয় আচাৰ-অনুষ্ঠান সম্পন্ন কৰা আৰু শিক্ষা দান।

---

1. বুদ্ধৰ জন্মস্থান কি?

উঃ: লুম্বিনী (বৰ্তমান নেপালত অৱস্থিত)।

2. বুদ্ধৰ শৈশৱৰ নাম কি আছিল?

উঃ: সিদ্ধাৰ্থ।

3. বুদ্ধ কেতিয়া জ্ঞান লাভ কৰিছিল?

উঃ: ৩৫ বছৰ বয়সত, বোধ গয়াত বটগছৰ তলত।

4. বুদ্ধৰ উপদেশ কোন ভাষাত দিয়া হৈছিল?

উঃ: পালি ভাষাত।

5. মহাপৰিনিৱাণ বুলিলে কি বুজা যায়?

উঃ: বুদ্ধৰ মৃত্যুক ‘মহাপৰিনিৱাণ’ বোলা হয়।

6. মহাবীৰ ক'ত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল?

উঃ: বৈশালীৰ কুম্ভ গ্ৰামত।

7. মহাবীৰৰ পিতৃ-মাতৃৰ নাম কি?

উঃ: পিতৃ – সিদ্ধাৰ্থ, মাতৃ – ত্ৰিশলা।

8. জৈন ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠাপক কোন আছিল?

উঃ: ৰিষভদেৱ।

9. জৈন ধৰ্মত অহিংসাৰ অৰ্থ কি?

উঃ: সকলো প্ৰাণীৰ প্ৰতি দয়া আৰু হিংসা নকৰা।

10. তিৰ্থঙ্কৰ মানে কি?

উঃ: আত্মজ্ঞান লাভ কৰি ধৰ্মৰ পথ দেখুওৱা গুরু।

11. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ চাৰিটা আৰ্য সত্য কি কি?

উঃ: দুখ, দুখৰ কাৰণ, দুখ নাশৰ উপায়, মুক্তিৰ পথ।

12. অষ্টাঙ্গিক পথৰ অৰ্থ কি?

উঃ: সঠিক দৃষ্টি, সঠিক চিন্তা, সঠিক বাক্য, সঠিক কাম, সঠিক জীৱিকা, সঠিক চেষ্টা, সঠিক মনোসংযোগ, সঠিক ধ্যান।

13. ভিক্ষু আৰু ভিক্ষুণীৰ কাম কি আছিল?

উঃ: ধৰ্ম প্রচাৰ, সাধনা আৰু জনসেৱা।

14. বৌদ্ধ সংঘ কাক বোলে?

উঃ: বৌদ্ধ সন্ন্যাসীৰ সংগঠনক বৌদ্ধ সংঘ বোলে।

15. গন্ধাৰ শৈলীৰ বৈশিষ্ট্য কি?

উঃ: গ্ৰীক-ৰোমান প্ৰভাৱযুক্ত, মুখাবয়ব সূক্ষ্ম আৰু বাস্তৱধর্মী।

16. মথুৰা শৈলীৰ বৈশিষ্ট্য কি?

উঃ: ভাৰতীয় গঠন, দেহত বল আৰু অভিব্যক্তি দৃঢ়।

17. স্তূপ কাক বোলে?

উঃ: বুদ্ধৰ অবশেষ বা স্মৃতি থকাৰ স্থান, আধাৰ গম্বুজযুক্ত স্মাৰক।

18. বিহাৰ কাক বোলে?

উঃ: ভিক্ষুসকলৰ বাসস্থান, ধৰ্ম অধ্যয়ন আৰু সাধনাৰ স্থান।

19. অশোকৰ ধৰ্মৰ মূল উদ্দেশ্য কি আছিল?

উঃ: অহিংসা, সহানুভূতি, ন্যায়, আৰু মানুহৰ কল্যাণ।

20. স্তূপৰ অংশ কেইটা কি কি?

উঃ: আধাৰ, গম্বুজ, হৰ্মিকা, চত্ৰ, প্ৰাচীৰ।

21. মহাবীৰে ধৰ্ম প্রচাৰ ক’ত কৰিছিল?

উঃ: মগধ, অঙ্গ, বিদেহ, কোশল, আদি অঞ্চলত।

22. বুদ্ধৰ বিখ্যাত বক্তৃতা ক'ত দিয়া হৈছিল?

উঃ: সাৰনাথত (ধৰ্মচক্ৰ প্ৰবর্তন)।

23. জৈন ধৰ্মত মুক্তিৰ উপায় কি?

উঃ: তপস্যা, সৎ আচৰণ আৰু গৰিহণাৰ পৰা মুক্তি।

24. বৌদ্ধ ধৰ্মত নির্বাণ মানে কি?

উঃ: মোক্ষ অৰ্থাৎ দুখৰ পৰা চিৰস্থায়ী মুক্তি।

25. স্থাপত্যৰ দৰমহা কি?

উঃ: ধৰ্মীয় চেতনাৰ সৈতে সংযোগ থকা ভৱন বা স্মাৰক নিৰ্মাণ।

26. সাঁচী ক'ত অৱস্থিত?

উঃ: মধ্যপ্ৰদেশৰ ভূপালৰ ওচৰত।

27. অমরাবতী স্তূপ ক'ত?

উঃ: অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত।

28. মহাবীৰ কিমান বছৰত তপস্যা কৰিছিল?

উঃ: ১২ বছৰ।

29. বুদ্ধৰ শিক্ষা কেনেকৈ সংৰক্ষণ হৈছিল?

উঃ: মৌখিকভাৱে স্মৰণ কৰি সংঘ সভাৰ জৰিয়তে সংৰক্ষণ।

30. বৌদ্ধ বিহাৰৰ উদাহৰণ দিয়া।

উঃ: নালন্দা বিহাৰ, বিক্রমশীলা বিহাৰ।

---

📌 3 Marks – Important Questions with Answers

1. বুদ্ধৰ জীৱনৰ চাৰিটা মূল পৰিৱর্তনৰ কথা লিখা।

উঃ:

(1) জন্ম – লুম্বিনীত জন্ম।

(2) মহাবিনিষ্ক্ৰমণ – ৰাজপাট ত্যাগ।

(3) জ্ঞানলাভ – বোধ গয়াত ৩৫ বছৰ বয়সত।

(4) মহাপৰিনিৱাণ – কুশীনগৰত মৃত্যুৰে ধৰ্ম সম্পূর্ণ কৰে।

---

2. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ চাৰিটা আৰ্য সত্য কি কি?

উঃ:

(1) দুখ – জীৱনত দুখ আছেই।

(2) দুখৰ কাৰণ – তৃষ্ণা।

(3) দুখ নাশ – তৃষ্ণাৰ অন্ত।

(4) দুখ মুক্তিৰ পথ – অষ্টাঙ্গিক পথ অনুসৰণ।

---

3. মহাবীৰে কিহত গুৰুত্ব দিছিল?

উঃ: মহাবীৰে তপস্যা, অহিংসা, সত্য, ব্ৰহ্মচৰ্য, অস্তেয়, আৰু অপৰিগ্ৰহত গুৰুত্ব দিছিল। তেওঁ নিজৰ জীৱন জৰিয়েই ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল।

---

4. বৌদ্ধ অষ্টাঙ্গিক পথ কি?

উঃ: অষ্টাঙ্গিক পথ হৈছে মুক্তিলাভৰ উপায়। ই হৈছে:

(1) সঠিক দৃষ্টিভংগী

(2) সঠিক চিন্তা

(3) সঠিক বাক্য

(4) সঠিক কাম

(5) সঠিক জীৱিকা

(6) সঠিক চেষ্টা

(7) সঠিক মনোসংযোগ

(8) সঠিক ধ্যান।

---

5. গন্ধাৰ আৰু মথুৰা শৈলীৰ তুলনা কৰা।

উঃ:

গন্ধাৰ শৈলী বিদেশী (গ্ৰীক-ৰোমান) প্ৰভাৱযুক্ত।

মথুৰা শৈলী ভাৰতীয় মৌলিকতাৰে ভৰা।

গন্ধাৰ শৈলীত মুখাবয়ব সূক্ষ্ম, মথুৰা শৈলীত দেহত বল আৰু স্থিৰতা।

---

6. বৌদ্ধ ধৰ্ম কিয় জনপ্ৰিয় হৈছিল?

উঃ:

(1) সহজ ভাষাত উপদেশ।

(2) জাতি-বৰ্ণৰ ভেদ নাছিল।

(3) সংঘ ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে প্রচাৰ।

(4) সম্রাট অশোকৰ পৃষ্ঠপোষকতা।

---

7. স্তূপৰ গঠন আৰু অংশবোৰ লিখা।

উঃ: স্তূপত থাকে –

(1) আধাৰ

(2) গম্বুজ

(3) হৰ্মিকা

(4) চত্ৰ

(5) প্ৰাচীৰ

এইবোৰে স্তূপক ধৰ্মীয় স্থাপনাৰ ৰূপ দিছিল।

---

8. মহাবীৰ আৰু বুদ্ধৰ মাজত ৩ টা পাৰ্থক্য লিখা।

উঃ:

(1) মহাবীৰ জৈন ধৰ্ম, বুদ্ধ বৌদ্ধ ধৰ্ম।

(2) মহাবীৰে আত্মাৰ অস্তিত্ব মানে, বুদ্ধ নকৰে।

(3) মহাবীৰে তপস্যা, বুদ্ধে মধ্যম পথৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল।

---

9. অশোকৰ ধৰ্মৰ তিনিটা বৈশিষ্ট্য লিখা।

উঃ:

(1) অহিংসা আৰু সহানুভূতিৰ শিক্ষা।

(2) ধৰ্ম চৰ্চা সকলোৱে কৰিব পাৰে।

(3) জনকল্যাণমূলক কামবোৰত উৎসাহ।

---

10. বিহাৰৰ গুৰুত্ব কি আছিল?

উঃ: বিহাৰ আছিল বৌদ্ধ সন্ন্যাসীৰ বাসস্থান।

তাত –

(1) ধৰ্ম অধ্যয়ন

(2) ধৰ্মীয় বিতৰ্ক

(3) ধৰ্ম প্রচাৰ – এই কামবোৰ কৰা হৈছিল।

---

11. বুদ্ধজীৱনত “মহাবিনিষ্ক্ৰমণ” বুলিলে কি বুজা যায়?

উঃ: যেতিয়া বুদ্ধে ৰাজপাট, পত্নী, সন্তান আৰু বিলাসিতা ত্যাগ কৰি সত্য অনুসন্ধানৰ বাবে গৃহত্যাগ কৰে, সেই ঘটনাক মহাবিনিষ্ক্ৰমণ বোলা হয়।

---

12. অশোকে ধৰ্ম প্রচাৰ কিদৰে কৰিছিল?

উঃ: অশোকে ধৰ্ম প্রচাৰৰ বাবে:

(1) ধৰ্ম মহামাত্য নিয়োগ কৰিছিল।

(2) শিলালিপিত ধৰ্মৰ নীতি খোদাই কৰিছিল।

(3) স্তূপ আৰু বিহাৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল।

---

13. মহাবীৰে আত্মসংযমৰ ওপৰত কিদৰে গুৰুত্ব দিছিল?

উঃ: মহাবীৰে কৈছিল আত্মসংযমৰ দ্বাৰা কামনা-বাসনা নিয়ন্ত্ৰণ কৰি মোক্ষ লাভ কৰিব পাৰি। তেওঁ কঠোৰ তপস্যা আৰু অপৰিগ্ৰহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল।

---

14. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ প্ৰাথমিক সংহিতা কি আছিল?

উঃ: “Vinaya Pitaka”, “Sutta Pitaka”, আৰু “Abhidhamma Pitaka” – এই তিনিটা গ্ৰন্থ বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মূল সংহিতা আছিল।

---

15. স্তূপ আৰু বিহাৰৰ মাজত পাৰ্থক্য লিখা।

উঃ:

স্তূপ হৈছে স্মৃতি-স্মাৰক, বুদ্ধৰ দেহাবশেষ থকাস্থান।

বিহাৰ হৈছে ভিক্ষুসকলৰ বাসস্থান।

---

16. মহাবীৰৰ মতে মোক্ষ লাভৰ উপায় কি আছিল?

উঃ: তপস্যা, সত্য আচৰণ, অপৰিগ্ৰহ, অহিংসা পালন, আৰু আত্মসংযমৰ দ্বাৰা মোক্ষ লাভ কৰিব পাৰি।

---

17. গন্ধাৰ শৈলীৰ ওপৰত বিদেশী প্ৰভাৱ কিহৰ ফল আছিল?

উঃ: গ্ৰীক-ৰোমান শিল্পৰ প্ৰভাৱৰ ফলত গন্ধাৰ শৈলীত মুখাবয়ব ৰিয়েলিস্টিক, চুলিৰ গঠন, জামা-কাপোৰ আদিত বিদেশী ধাৰণা দেখা যায়।

---

18. মথুৰা শৈলী ক'ত বিকশিত হৈছিল? তাৰ বৈশিষ্ট্য কি?

উঃ: মথুৰা শৈলী উত্তৰ ভাৰতত বিকশিত হৈছিল। এই শৈলীত বলিষ্ঠ, দৃঢ় দেহ আৰু আধ্যাত্মিক অভিব্যক্তি প্ৰধান আছিল।

---

19. বৌদ্ধ সংঘৰ নিয়ম-কানুন কেনে আছিল?

উঃ: সংঘত সন্ন্যাসীৰ বাবে আচাৰ-ব্যৱহাৰ, খাদ্য গ্ৰহণ, উপদেশ দিয়া আদিৰ নিয়ম আছিল। বৌদ্ধ সভাত এই নিয়ম শৃংখলাবদ্ধভাৱে আলোচনা হৈছিল।

---

20. মহাবীৰে ১২ বছৰ ধৰি কি কৰিছিল?

উঃ: তেওঁ কঠোৰ তপস্যা, ধ্যান আৰু আত্মসংযমৰ মাধ্যমেৰে আত্মজ্ঞান অৰ্জন কৰিছিল।

---

21. বুদ্ধৰ শিক্ষা সমাজত কিদৰে প্ৰভাৱ পেলাইছিল?

উঃ: জাতি-বৰ্ণৰ ভেদ হ্ৰাস, অস্পৃশ্যতাৰ প্ৰতি প্ৰতিবাদ, সামাজিক সমতা, আৰু দয়া-কৰুণাৰ ভাবনা সমাজত বৃদ্ধি পাইছিল।

---

22. বিহাৰৰ ভিতৰত নালন্দাৰ বিশেষত্ব কি আছিল?

উঃ: নালন্দা আছিল বিখ্যাত শিক্ষাকেন্দ্ৰ, য’ত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ উপৰিও গণিত, চিকিৎসা, যুক্তি আদি বিষয় পঢ়োৱা হৈছিল।

---

23. সাঁচী স্তূপৰ বিশেষত্ব কি?

উঃ: ই বৃহৎ গম্বুজ আকৃতিৰ, চতুৰ্ভুজ দ্বাৰ, খোদিত দৰ্শ্য, আৰু হৰ্মিকা ও চত্ৰেৰে গঠিত।

---

24. অমরাবতী স্তূপৰ খ্যাতি কিহত?

উঃ: সূক্ষ্ম খোদন, গল্পৰ দৃশ্য, আৰু শিল্পকলা সম্প্ৰসাৰৰ বাবে অতি জনপ্ৰিয় আছিল।

---

25. বৌদ্ধ সভাসমূহৰ উদ্দেশ্য কি আছিল?

উঃ: ধৰ্মৰ শিক্ষা সংৰক্ষণ, বিতৰ্ক সমাধান, আৰু সংঘ নিয়ম চূড়ান্ত কৰা।

---

26. জৈন ধৰ্মত পঞ্চ মহাব্ৰত কি কি?

উঃ: অহিংসা, সত্য, অস্তেয়, ব্ৰহ্মচৰ্য আৰু অপৰিগ্ৰহ।

---

27. ধৰ্মচক্ৰ প্ৰবর্তন মানে কি?

উঃ: বুদ্ধে সাৰনাথত প্ৰথম উপদেশ দি ধৰ্ম প্রচাৰ আৰম্ভ কৰিছিল, তাক ধৰ্মচক্ৰ প্ৰবর্তন বোলে।

---

28. অশোক স্তম্ভৰ বৈশিষ্ট্য কি?

উঃ: শিলাৰ দণ্ড, ওপৰত সিংহ-মস্তক, খোদিত শ্লোক, ধৰ্ম প্রচাৰৰ সঁজুলি।

---

29. ধৰ্মীয় স্থাপত্যত শিল্পৰ গুৰুত্ব কি আছিল?

উঃ: ধৰ্মীয় ভাব প্ৰকাশ, জনমনক আকৰ্ষণ, আৰু শিক্ষামূলক দৃষ্টিভংগী সৃষ্টি।

---

30. বৌদ্ধ ধৰ্মত ‘সংঘ’ কেনেকৈ কাম কৰিছিল?

উঃ: সংঘে সন্ন্যাসীৰ জীৱন নিয়ন্ত্রণ, ধৰ্ম শিক্ষা প্ৰচাৰ, সভা আয়োজন, আৰু সমাজৰ সহায়তা কৰিছিল।

---

1. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মূল উপদেশসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।

Answer:

বৌদ্ধ ধৰ্ম গৌতম বুদ্ধৰ উপদেশৰ ওপৰত আধাৰিত। তেখেতে মানুহক জীৱনৰ দুখৰ পৰা মুক্তিৰ পথ দেখুৱাইছিল। তেওঁৰ মূল উপদেশসমূহ তলত দিয়া হৈছে:

1. চাৰিটা আৰ্য সত্য (চতুৰাৰ্য সত্য):

জীৱনত দুখ আছেই।

দুখৰ মূল কাৰণ তৃষ্ণা (লোভ)।

তৃষ্ণাৰ অন্তত দুখ শেষ হয়।

অষ্টাঙ্গিক পথ অনুসৰণেৰে মুক্তি লাভ হয়।

2. অষ্টাঙ্গিক পথ:

সঠিক দৃষ্টি, চিন্তা, বাক্য, কাম, জীৱিকা, চেষ্টা, মনোসংযোগ আৰু ধ্যান।

3. অহিংসা:

সকলো প্ৰাণীৰ প্ৰতি দয়া আৰু হিংসা নকৰা।

4. কৰুণা আৰু মৈত্ৰী:

সকলোৰে প্ৰতি শুভ চিন্তা ৰাখিবলৈ বুদ্ধ উৎসাহিত কৰিছিল।

এই উপদেশসমূহে সমাজত শৃংখলা, সমতা আৰু নৈতিকতা প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।

---

2. জৈন ধৰ্মৰ মূল নীতি আৰু মহাবীৰৰ অবদান আলোচনা কৰা।

Answer:

জৈন ধৰ্ম হৈছে ভাৰতৰ প্ৰাচীন ধৰ্মসমূহৰ ভিতৰত এটি। মহাবীৰ আছিল এই ধৰ্মৰ ২৪তম তিৰ্থঙ্কৰ।

মূল নীতি:

অহিংসা: কোনো প্ৰাণীক কষ্ট নিদিয়াকৈ জীৱন যাপন।

সত্য: সদায় সত্য ভাষণ।

অস্তেয়: আনৰ বস্তু নলোৱাৰ নীতি।

ব্ৰহ্মচৰ্য: কাম ইন্দ্ৰিয় নিয়ন্ত্ৰণ।

অপৰিগ্ৰহ: অধিক বস্তুত আসক্তি নকৰা।

মহাবীৰৰ অবদান:

তেওঁ ১২ বছৰ তপস্যা কৰি আত্মজ্ঞান লাভ কৰিছিল।

সমাজলৈ সহজ ভাষাত ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল।

জীৱসকলৰ মুক্তিৰ পথ দেখুৱাইছিল।

পঞ্চ মহাব্ৰতৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল।

তেওঁৰ শিক্ষা আজিও ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জীৱনলৈ প্ৰাসংগিক।

---

3. গন্ধাৰ আৰু মথুৰা শৈলীৰ তুলনামূলক আলোচনা কৰা।

Answer:

এই দুখন শৈলী ভাৰতৰ প্ৰাচীন স্থাপত্য আৰু মূৰ্তিকলাৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য।

দিশ গন্ধাৰ শৈলী মথুৰা শৈলী

অৱস্থান উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰত মথুৰা অঞ্চল

প্ৰভাৱ গ্ৰীক-ৰোমান ভাৰতীয়

মূৰ্তি সূক্ষ্ম মুখাবয়ব, চুলিত কাৰুকাৰ্য বলিষ্ঠ দেহ, আধ্যাত্মিক অভিব্যক্তি

উপাদান শিল, কংক্ৰিট বালি-পাথৰ

বিষয়বস্তু বুদ্ধৰ মূৰ্তি, গ্ৰীক ধাঁচ বুদ্ধ, যক্ষ, যক্ষিণী, হিন্দু দেৱতা

এই শৈলীৰে শিল্পকলা ধাৰণীয় আৰু স্থায়ী ৰূপ লাভ কৰিছিল।

---

4. স্তূপ আৰু বিহাৰৰ বৈশিষ্ট্য আৰু গুৰুত্ব লিখা।

Answer:

স্তূপ:

ই হৈছে বুদ্ধৰ স্মৃতিৰূপে নিৰ্মিত গম্বুজ আকৃতিৰ স্মাৰক।

ইতিহাস, ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু শিল্পকলাৰ সমন্বয়।

সাঁচী, অমৰাবতী, বৰহাট আদিত প্ৰসিদ্ধ স্তূপ আছে।

বিহাৰ:

ভিক্ষুসকলৰ বাসস্থান।

ধৰ্মীয় শিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ।

নালন্দা, বিক্রমশীলা বিখ্যাত বিহাৰ।

গুৰুত্ব:

বৌদ্ধ ধৰ্ম সংৰক্ষণ আৰু প্রচাৰৰ মাজভাগ।

শিক্ষা আৰু সাধনাৰ কেন্দ্ৰ।

ভ্ৰমণকাৰীৰ আকর্ষণৰ স্থান।

---

5. অশোকৰ ধৰ্মনীতি আৰু তাৰ প্ৰচাৰৰ পদ্ধতি বর্ণনা কৰা।

Answer:

অশোকৰ ধৰ্মনীতি:

অহিংসা, সহানুভূতি, মৈত্ৰী, ধৈৰ্য আৰু সত্যৰ ওপৰত আধাৰিত।

সকল জাতিৰ লোকৰ বাবে সমান।

জীৱ-জন্তুৰ প্ৰতি দয়া।

পিতৃ-মাতৃ, গৰুজন আদিৰ সন্মান।

প্ৰচাৰৰ পদ্ধতি:

ধৰ্ম মহামাত্য নিযুক্তি: জিলা পৰ্য্যন্ত ধৰ্ম প্ৰচাৰ।

শিলালিপি: ধৰ্ম নীতি বিভিন্ন ঠাইত খোদিত।

স্তম্ভ নিৰ্মাণ: সিংহ-মস্তক যুক্ত স্তম্ভত উপদেশ।

দূত প্ৰেৰণ: শ্রীলংকা, মধ্য এচিয়া আদিলৈ ধর্ম দূত পঠিয়াইছিল।

ইয়াৰ ফলত বৌদ্ধ ধৰ্ম বিশ্বলৈ বিস্তাৰিত হৈছিল।

---

6. বৌদ্ধ সংঘ কি? ইয়াৰ গঠন আৰু কাৰ্য্য সম্বন্ধে লিখা।

Answer:

বৌদ্ধ সংঘ:

গৌতম বুদ্ধৰ সময়তে গঠন কৰা এটি ধৰ্মীয় সংগঠন য’ত ভিক্ষু আৰু ভিক্ষুণীয়ে মিলি ধৰ্ম চর্চা আৰু প্রচাৰ কৰিছিল।

গঠন:

সংঘৰ সদস্য হবলৈ “উপসম্পদা” গ্ৰহণ কৰা লাগিছিল।

ভিক্ষু আৰু ভিক্ষুণীয়ে শৃংখলাবদ্ধ জীৱন যাপন কৰিছিল।

কাৰ্য্য:

1. ধৰ্মৰ শিক্ষা দিয়া।

2. ধ্যান আৰু সাধনা কৰা।

3. সমাজত নৈতিকতা আৰু মূল্যবোধ সৃষ্টি কৰা।

4. সংঘ সভাৰ জৰিয়তে ধৰ্ম সংহিতা নিৰ্ধাৰণ।

ই সংস্হাই বৌদ্ধ ধৰ্ম বিস্তাৰত মুখ্য ভূমিকা লৈছিল।

---

7. স্তূপ কাক বোলে? স্তূপ নিৰ্মাণৰ উদ্দেশ্য আৰু গঠন আলোচনা কৰা।

Answer:

স্তূপ:

বুদ্ধ আৰু তেওঁৰ বোধ-সংক্রান্ত বস্তুক স্মৰণ কৰি নিৰ্মিত এটি গম্বুজ আকাৰৰ ধৰ্মীয় স্মাৰক।

উদ্দেশ্য:

বুদ্ধৰ দেহাবশেষ সংৰক্ষণ।

ধৰ্মীয় উপাসনাস্থল।

শিক্ষা আৰু সংস্কৃতিৰ বিকাশ।

গঠন:

1. আধাৰ – স্তূপৰ ভিত্তি।

2. গম্বুজ – মূল গঠন।

3. হৰ্মিকা – গম্বুজৰ ওপৰত সৰু বাউণ্ডাৰী।

4. চত্ৰ – ছাঁ দিব পৰা ছাতা।

5. প্ৰাচীৰ – বাহিৰৰ দেউল।

স্তূপ হিন্দু আৰু বৌদ্ধ শিল্পৰ চমৎকাৰিক নিদর্শন।

---

8. বৌদ্ধ আৰু জৈন ধৰ্মৰ মাজত পাচটা পাৰ্থক্য লিখা।

Answer:

বিষয় বৌদ্ধ ধৰ্ম জৈন ধৰ্ম

1. প্ৰতিষ্ঠাপক গৌতম বুদ্ধ মহাবীৰ

2. আত্মাৰ অস্তিত্ব নকৰে কৰে

3. মুক্তিৰ পথ মধ্যম পথ তপস্যা আৰু অপৰিগ্ৰহ

4. ভাষা পালি প্ৰাকৃত

5. ধৰ্ম প্ৰচাৰ সংঘৰ জৰিয়তে ব্যক্তিগত তপস্যাৰ জৰিয়তে

এই দুখন ধৰ্মে সমাজত ধৰ্মীয় সংস্কাৰ আনে।

---

9. নালন্দা বিহাৰৰ বৈশিষ্ট্য আৰু ইতিহাসত ইয়াৰ গুৰুত্ব লিখা।

Answer:

নালন্দা বিহাৰ:

বিহাৰ ৰাজ্যত অৱস্থিত এটি বিশ্ববিখ্যাত বৌদ্ধ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান। গুপ্ত বংশৰ ৰাজা কুমাৰগুপ্তই নিৰ্মাণ কৰিছিল।

বৈশিষ্ট্য:

1. একেলগে ১০,০০০ ছাত্র আৰু ২,০০০ শিক্ষক।

2. বৌদ্ধ ধৰ্মৰ উপৰিও চিকিৎসা, গণিত, যুক্তিবিদ্যা পঢ়োৱা হৈছিল।

3. ভিক্ষুসকল সাধনা আৰু ধ্যানত নিযুক্ত আছিল।

4. বিভিন্ন দেশৰ ছাত্ৰ আহিছিল – চিন, তিব্বত, ইণ্ডোনেছিয়া আদিৰ পৰা।

গুৰুত্ব:

নালন্দা বিহাৰ আছিল ভাৰতৰ প্রাচীন শিক্ষা-সংস্কৃতিৰ প্ৰতীক।

---

10. স্থাপত্য কাক বোলে? বৌদ্ধ ধৰ্মীয় স্থাপত্যৰ বিকাশৰ ওপৰত আলোচণা কৰা।

Answer:

স্থাপত্য:

ভৱন, স্তূপ, বিহাৰ, গুহা আদিৰ জৰিয়তে ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক বা স্মৃতিমূলক উদ্দেশ্যে নিৰ্মিত স্থাপনা।

বৌদ্ধ স্থাপত্যৰ বিকাশ:

1. স্তূপ: স্মৃতি আৰু ধৰ্মীয় উপাসনাৰ স্থান (সাঁচী, বৰহাট)।

2. বিহাৰ: ভিক্ষুসকলৰ বাসস্থান (নালন্দা, বিক্রমশীলা)।

3. গুহা মন্দিৰ: অজন্তা-ইলোৰা গুহা – খোদিত স্থাপত্য।

4. স্তম্ভ: অশোক স্তম্ভ – সিংহ-মস্তক, শিলালিপি।

5. শিল্পকলা: দেওলৰ খোদন, মুখাবয়ব, ধৰ্মীয় দৃশ্য।

এই স্থাপনাসমূহে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিকাশত আৰু শৈল্পিক সমৃদ্ধিত ভূমিকা লৈছিল।

---

11. বুদ্ধজীৱনত “জ্ঞানলাভ” ঘটনাৰ ব্যাখ্যা কৰা।

Answer:

গৌতম বুদ্ধ ৰাজপাট ত্যাগ কৰি সত্যৰ সন্ধানত গৃহত্যাগ কৰে। তেওঁ বহু দিন ধ্যান-তপস্যা কৰাৰ পিছত বোধ গয়া নামৰ ঠাইত বটগছৰ তলত ৩৫ বছৰ বয়সত জ্ঞানলাভ কৰে। এই ঘটনাৰ পাছতে তেওঁ “বুদ্ধ” (জ্ঞানী) ৰূপে জনাজাত হয়। তেওঁ দুখৰ কাৰণ, মুক্তিৰ পথ আদি বুজি ধৰ্ম প্রচাৰ আৰম্ভ কৰে। ই বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মূল ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল।

---

12. মহাবীৰৰ জীৱনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনাবোৰ উল্লেখ কৰা।

Answer:

1. জন্ম – বৈশালীৰ কুম্ভ গ্ৰামত।

2. ৰাজপাট ত্যাগ – ৩০ বছৰ বয়সত।

3. ১২ বছৰ কঠোৰ তপস্যা।

4. আত্মজ্ঞান লাভ – ৪২ বছৰ বয়সত।

5. ধৰ্ম প্রচাৰ – প্ৰায় ৩০ বছৰ ধৰি।

6. মৃত্যু (মহাপৰিনিৰ্বাণ) – ৭২ বছৰ বয়সত।

এই ঘটনাবোৰে মহাবীৰক এক তপস্বী, ধৰ্মগুৰু আৰু সমাজ সংস্কাৰকৰ ৰূপত গঢ়ি তোলে।

---

13. অষ্টাঙ্গিক পথৰ ব্যাখ্যা কৰা।

Answer:

বুদ্ধৰ মতে, দুখৰ পৰা মুক্তিৰ পথ হ'ল অষ্টাঙ্গিক পথ। এই ৮টা অংশ –

1. সঠিক দৃষ্টি

2. সঠিক চিন্তা

3. সঠিক বাক্য

4. সঠিক কৰ্ম

5. সঠিক জীৱিকা

6. সঠিক চেষ্টা

7. সঠিক মনোসংযোগ

8. সঠিক ধ্যান

এইবোৰ পালনৰ জৰিয়তে নৈতিকতা, ধ্যান আৰু প্ৰজ্ঞাৰ বিকাশ হয়।

---

14. অশোক স্তম্ভৰ বৈশিষ্ট্য আৰু উদ্দেশ্য লিখা।

Answer:

শিলাৰে নিৰ্মিত, উচ্চতা ১২-১৫ মিটাৰ।

ওপৰত সিংহ-মস্তক – ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীক।

স্তম্ভত শিলালিপি খোদা থাকে।

ধৰ্ম প্রচাৰ, ৰাজনীতি আৰু নৈতিক শিক্ষাৰ উদ্দেশ্যে ব্যৱহৃত হৈছিল।

অশোক স্তম্ভৰ পৰা বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিস্তাৰ হয়।

---

15. সাঁচী স্তূপৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

Answer:

মধ্যপ্ৰদেশত অৱস্থিত।

গম্বুজ আকৃতি, ৪ টা দ্বাৰ, প্ৰাচীৰ।

খোদিত দৃশ্য: বুদ্ধৰ জীৱন, জনসাধাৰণ।

অশোকৰ সময়ত নিৰ্মিত, বহু স্থানীয় শিল্পীৰে খোদন।

বৌদ্ধ ধৰ্মীয় উপাসনাৰ অন্যতম স্থান।

---

16. ধৰ্মচক্ৰ প্ৰবর্তন বুলিলে কি বুজা যায়?

Answer:

বুদ্ধে জ্ঞানলাভৰ পাছত সাৰনাথত প্ৰথম উপদেশ দিয়ে। ই "ধৰ্মচক্ৰ প্ৰবর্তন" নামেৰে জনাজাত। তেখেতে চাৰিটা আৰ্য সত্য আৰু অষ্টাঙ্গিক পথ বুজাইছিল। এই উপদেশৰ জৰিয়তে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ সূচনা হয়।

---

17. অশোকৰ শাসনত ধৰ্ম মহামাত্যৰ ভূমিকা কি আছিল?

Answer:

ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু জনকল্যাণমূলক কাম।

নৈতিকতা ৰক্ষা।

লোকক সত্য পথত চলিবলৈ উৎসাহিত কৰা।

ৰাজশক্তিক সহানুভূতিক ধৰ্মত ৰূপান্তৰ কৰা।

---

18. বৌদ্ধ সভাসমূহৰ উদ্দেশ্য আৰু ফলাফল কি আছিল?

Answer:

উদ্দেশ্য:

ধৰ্মৰ মূল শিক্ষা সংৰক্ষণ।

বিতৰ্ক সমাধান।

ধৰ্মগ্ৰন্থ নিৰ্ধাৰণ।

সভাসমূহ:

1. প্ৰথম সভা – ৰাজগৃহত।

2. দ্বিতীয় – বৈশালী।

3. তৃতীয় – পাটলিপুত্ৰত (অশোকৰ সময়)।

4. চতুৰ্থ – কাশ্মীৰত।

এই সভাসমূহে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ সংহিতা সুশৃংখল কৰি সংৰক্ষণ কৰে।

---

19. অমৰাবতী স্তূপৰ বৈশিষ্ট্য লিখা।

Answer:

অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত অৱস্থিত।

সূক্ষ্ম খোদন, চিত্ৰ, বুদ্ধৰ জীৱনৰ দৃশ্য।

মুৰ্তি শৈলীত গন্ধাৰ আৰু স্থানীয় প্রভাৱ।

স্তূপৰ ওপৰত টেৰাকোটা ফলক ব্যৱহাৰ।

দক্ষিণ ভাৰতত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিস্তাৰত সহায়।

---

20. বৌদ্ধ ধৰ্মে তৎকালীন সমাজত কি প্ৰভাৱ পেলাইছিল?

Answer:

জাতি-বৰ্ণ ব্যৱস্থাৰ বিৰোধ।

সমতা, মৈত্ৰী, সহানুভূতিৰ বোধ বৃদ্ধি।

সহজ ভাষা আৰু শিক্ষা – পালি ভাষাত উপদেশ।

নতুন শৈলীৰ স্থাপত্য আৰু শিল্পৰ জন্ম।

ধৰ্মীয় সহনশীলতা আৰু আন্তর্জাতিকতা।

---